බල ආරක්ෂණයේදී භූගතය සදහා අදාලවන ප්‍රමිතීන්

මෙම කෙටි ලිපියෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නෙ බල ආරක්ෂණයේදී භාවිත නරන භූගතය සදහා අදාලවන ප්‍රමිතීන් කිහිපයක් හදුන්වා දෙන්නයි.

මෙලෙස බල ආරක්ෂණයේදී භාවිත නරන භූගතය සදහා අදාලවන ප්‍රමිතීන් පහත පරිදි ලැයිස්තු ගතකල හැකියි.

උපපොල සදුහා - IEEE 80 2000
බලාගාර සදහා - IEEE 665 1995
කාර්මික ස්ථාපනයන් - IEEE 142 1991
භූගතය සදහා මිනුම් - IEEE 81 1993
භූගතයන් සම්බන්ධව ක්‍රියාවෙහි යෙ‍දෙවෙන රීතීන් - BS 7340 1998 /IS 2309

IP ශ්‍රේණිගතකිරීම

මෙම ලිපියෙන් කතා කරන්න යන්නෙ IP ශ්‍රේණිගතකිරීම ගැන. IP ගැන කියපු ගමන් කාටත් මතක් වෙන්නෙ ඡාලකරනයේදී භාවිතා වන IP (ඉන්ටනෙට් ප්‍රටෝකෝල්) ලිපිනයන් ගැනයි. නමත් මම මෙතන කථා කරන්නෙ විදුලි උපකරන එහි ආරක්ෂාව අනුව වර්ග කරන්නෙ ‍ෙකාහෙ‍‍‍‍ාමද කියන එක ගැනයි (Degree of Protection). ඇත්තටම මෙතන IP අකුරැවලින් කියවෙන්නෙ Ingress Protection කියන එකයි.

විදුලි උපකරන එහි ආරක්ෂාව අනුව වර්ග කරන්නෙ IP XY ලෙසයි. මෙහි X වලින් කියවෙන්නෙ දෘඩ ද්‍රව්‍ය වලින් ආරක්ෂාව ‍ෙකාපමනද යන්නයි. මෙහි Y වලින් කියවෙන්නෙ ද්‍රව වලින් ආරක්ෂාව ‍ෙකාපමනද යන්නයි.

මෙම එක් එක් අංකයෙන් කියවෙන දේ පහත දැක්වෙනවා.

පලමු අංකය	දෘඩ ද්‍රව්‍ය වලින් ආරක්ෂාව	දෙවන අංකය	ද්‍රව වලින් ආරක්ෂාව
0	කිසිදු ආරක්ෂාවක් නැත.	0	කිසිදු ආරක්ෂාවක් නැත.
1	50 mm වලට වඩා වැඩි දෘඩ ද්‍රව්‍ය වලින් ආරක්ෂාව	1	කෙලින් වැටෙන ද්‍රව වලින් ආරක්ෂාව
2	12 mm වලට වඩා වැඩි දෘඩ ද්‍රව්‍ය වලින් ආරක්ෂාව	2	150 පමණ කෝණයකින් යුතුව විදින ද්‍රව පහරකින් ආරක්ෂාව
3	2.5 mm වලට වඩා වැඩි දෘඩ ද්‍රව්‍ය වලින් ආරක්ෂාව	3	600 පමණ කෝණයකින් යුතුව සෘඡුව විදින ද්‍රව පහරකින් ආරක්ෂාව
4	1 mm වලට වඩා වැඩි දෘඩ ද්‍රව්‍ය වලින් ආරක්ෂාව	4	ඕනෑම කෝණයකින් යුතුව සෘඡුව විදින ද්‍රව පහරකින් ආරක්ෂාව
5	දූවිලි වලින් ආරක්ෂාව	5	අඩු පීඩන යුතු ඡල විදිනයකින් ඕනෑම කෝණයකින් යුතුව සෘඡුව විදින ද්‍රව පහරකින් ආරක්ෂාව
6	ඉතා සියුම් දූවිලි වලින් ආරක්ෂාව	6	අධි පීඩන යුතු ඡල විදිනයකින් ඕනෑම කෝණයකින් යුතුව සෘඡුව විදින ද්‍රව පහරකින් ආරක්ෂාව
		7	15 mm සිට 1m දක්වා ගැඹුරැ ඡලයේ ගිල්ලු විට ආරක්ෂාව
		8	ඉතා වැඩි වේලාවක් ගැඹුරැ ඡලයේ ගිල්ලු විට ආරක්ෂාව

උදාහරණයක් හැටියට අපි හිතමු අපි‍ ඕනැ එලියෙ සව්කරන ව්දුලි ලාම්පුවක්. එතකොට, මේ ලාම්පුව එලියෙ තියෙන දූවිල්ලෙන් සහ පින්නෙන් නැතිනම් හිරිකිඩ පහර වලින් ආරක්ෂා වෙන්න ඕනැ. දූවිලි වලින් ආරක්ෂාව සදහා වගුව අනුව X වල අගය 5 වෙන්න ඕනැ. පින්නෙන් නැතිනම් හිරිකිඩ පහර වලින් ආරක්ෂා වෙන්න නම් වගුව අනුව Y වල අගය 4 වෙන්න ඕනැ. ඒ අනුව IP 54 ශ්‍රේණියේ ව්දුලි ලාම්පුවක් එලියේ භාවිතයට සුදුසු බව පේනව.

ඊලගට අපි හිතමු අපිට ඕනැ වායුසමනය කරන ලද කාමරයක් සදහා ව්දුලි ලාම්පුවක් ගන්න. අපි දන්නවා සාමාන්‍යයෙන් වායුසමනය කරන ලද කාමරයක දූවිලි පැවතීමේ ප්‍රවනතාව ඉතා අඩුයි. එම නිසා දූවිලි වලින් වන ආරක්ෂාව ගැන හිතන්න ඕන නෑ. නමුත් ඉස්කුරැප්පු නියනක් වගේ දෙයක් වැරදීමකින් හෝ විදුලිය සහිත තැනක නොගෑවෙන පරිදි තියෙන්න ඕනැ. මේ සදහා වගුව අනු‍ෙව් X වල අගය 4 වෙන්න ඕනැ. ඒවගේම මේවගේ කාමරක ඡලය විදීමක් සිදුවෙන්න තායෙන ප්‍රවනතාව ඉතා අඩුයි. නමුත් මෙවගේ තැනක ව්දුලි ලාම්පුව මතට වායුසමන යන්ත්‍රයක ඝකීභවනය වූ ඡල බිංදු වැටෙන්න පුලුවන්. මේ වගේ දේකින් ආරක්ෂා වෙන්න නම් වගුව අනුව Y වල අගය 1 වත් වෙන්න ඕනැ. ඒ අනුව IP 41 ශ්‍රේණියේ ව්දුලි ලාම්පුවක් ඇතුලත භාවිතයට සුදුසු බව පේනව.

ඉහත උදාහරණ දෙක අනුව තමන් ගන්න විදුලි උපකරණයේ භාව්තයට අනුව නිසි IP ශ්‍රේණිය තියෙනවද කියල ඕන කෙනෙකුට හොයල බලන්න පුලුවන්.

මම හිතනව මේක කාට වුනත් වැදගත් කියල

ඉංඡිනේරැවකු ලෙස....

‍බොහෝ දෙනෙක් තමන්ගෙ ඉංඡිනේරැ උපාධිය අවසන් කර ඉතා හොද දැනුමක් සහිතව කනිශ්ඨ ඉංඡිකේරැවන් ලෙස ක්ෂත්‍රයට පිවිසුනත්, එහිදී කටයුතු කලයුතු ආකාරය ගැන හරි අවබෝධයක් නැති නිසා තමන්ගේත්, තම වෘතියේත් කීර්ති නාමයට හානි කරගන්නවා.

ඒ නිසා මම කල්පනා කළා ඒ ගැන ලියන එක හොදයි කියල. මේ ගැන නොයෙකුත් විදිහෙ ඉංඡ්නේරැ ආයතන විසින් තම සාමාඡිකයන්ට පිලිපැදීමට විනය මාලාවන් (Code of Ethics or Code of Practice ) ප‍වා පනවා තිබෙනවා.

උදාහරන වශයෙන් එංගලන්තයේ රාඡකීය ඉදඡිනේරැ ඇකඩමිය ‍සහ එංගලන්තයේ ගොඩනැගිලි සේවා පිලිබද වරලත් ඉංඡිනේරැවන්ගේ ආයතනය විසින් හදුන්වා දී අති විනය මාලාවන්දැක්විය හැකියි.

එයින් උපුටාගත් රීති මාලාවන් කිහිපයක් පහත පරිදි වේ.

තත්වය හා නිවැරදි බව

1. සැමවිටම නිසි දැනුම හා කුසලතාව සමගින් ප්‍රවේශම්කාරී ලෙස කටයුතු කරන්න.
2. තමන්ට දැනුම හා කුසලතාව තිබෙන විශය ක්ෂත්‍රයෙහි පමනක් කටයුතු කරන්න.
3. තම දැනුම සැමවිටම යාවත්කාලීන කරගන්න. අන්අයට ඒ සදහා උදව්වන්න.
4. ඉංඡිනේරැමය කරැණු පිලිබද අන් අය දැනුවත්ව නොමග නොයවන්න. අන් අයටද එසේ කිරීමට ඉඩ නොදෙන්න.
5. ඉංඡිනේරැමය න්‍යායන් හා සාක්ෂි අවංකව, නිවැරදිව සහ අපක්ෂපාතීව අන් අයට ඉදිරිපත්කරන්න.
6. සිදුවිය හැකි අවදානම් හදුනාගෙන නිසි ඇගයීමක් කරන්න.

අවංකබාවය සහ එකමුතුබව

1. තමන්ගේ වැඩ අන්අයට හිරිහැරයක්ද යන්න විමසිලිමත් වන්න. සැමවිටම අන්අයගේ අයිතීන්ට සහ තත්වයට ගරැ කරන්න.
2. දූෂණ ක්‍රියා සහ අයතා ක්‍රියාවලින් වලකින්න.
3. අල්ලස් සහ අයථා බලපෑම් පිටු දකින්න.
4. තම සේවා දායකයාට විශවාසනීය ලෙස කටයතු කරන්න.

ඡීවිත‍, දේපල සහ නීතියට ගරැ කිරීම

1. සියලු වැඩ නීත්‍යානුකූල හා යුක්ති සහගත බවට සහතික වන්න.
2. සමාඡයට, අනාගත පරපුරට හෝ පරිසරයට වන දුර්විපාක සාධාරනීකරනය කිරීම අවම කරන්න.
3. සීමිත මානව හා ස්වභාවික සම්පත් පිලිබද සැලකිලිමත් වන්න.
4. අන් අයගේ ආරක්ෂාව හා සොයය්‍ය පිලිබද සැලකිලිමත් වන්න.
5. ගෘරවනීයලෙස, වගකීම් සහගතව සහ නීතිගරැක ලෙස කටයුතු කරන්න. වෘත්තිය පිලිගැනීම හා කීර්තිය සුරකින්න.

එන්ඡිමක් වැඩ කරන්නෙ කොහොම ද?

මම මෙම ගිපියෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නෙ එන්ඡිමක් වැඩ කරන්නෙ කොහොම ද කියන එක ඉතා සරලව පැහැදිලි කරන්න.

මූලික වශයෙන් එන්ඡින් වර්ග දෙකක් හදුනාගන්න පුලුවන්. ඒ තමයි,

1. සිව්පහර එන්ඡිම සහ
2. දෙපහර එන්ඡිම

මේ මොන එන්ඡිමක වුනත් ප්‍රධාන වශයෙන් සිදුවන්නෙ එකම කාර්ය්‍යයක්. ඒ තමයි ඉන්ධන වල තියෙන රසායන්ක ශක්තිය තාප ශක්තිය බවට පත්කරල ඒ තාප ශක්තිය නැවත යාන්ත්‍රික ශක්තිය බවට පත්කරන එක. මේ සිදුවීම සිදුවෙන්නෙ මූලික වශයෙන් අවස්ථා හතරකදී. ඒ තමයි,

1. චූෂණ පහර
2. සම්පීඩන පහර
3. බල පහර
4. පිටාර පහර

මෙම පහරවල් ගැන ඉගෙනගන්න කලින් අපි එන්ඡිමේ සිලින්ඩරයතුල පිස්ටනයේ මූලික පිහිටීම් කීපයක් ගැන ඉගෙනගන්න වෙනවෘ.
ඒ තමයි, ඉහල මුදුන් සීමාව (Top Dead Center) හෙවත් T.D.C. සහ පහල මුදුන් සීමාව (Bottom Dead Center) හෙවත්B.D.C
මෙහදී ඉහල මුදුන් සීමාව ලෙස හදුන්වන්නේ පිස්ටනයට සිලින්ඩරය තුල ගමන්කළ හැකි ඉහලම සීමාවයි. මෙහදී පහල මුදුන් සීමාව ලෙස හදුන්වන්නේ පිස්ටනයට සිලින්ඩරය තුල ගමන්කළ හැකි පහලම සීමාවයි. මෙලෙස පිස්ටනය ඉහල මුදුන් සීමාව සහ පහල මුදුන් සීමාව අතර ගමන්කරන එක් ගමන් වාරයක් පිහරක් හෙවත් ස්ට්‍රොක් (Stroke) එකක් ලෙස හදුන්වනවා.

දැන් අපි සිව්පහර එන්ඡ්මක් ක්‍රියාකරන අකාරය ගැන විමසා බලමු.

සිව්පහර එන්ඡිම (Four Stroke Engine)

මම කලින් සසහන් කළා වගේ මෙම එන්ඡිම ක්‍රියා කරන්නෙත් ප්‍රධාන වශයෙන් පහර හතරකදීයි. මෙම එන්ඡිමට සිව්පහර එන්ඡිම එන්ඡිම කියල කියන්නෙ මෙම පහර හතර එකිනෙකට ස්වායත්ත අවස්ථා හතරකදී සිදුවන නිසා. අපි දැන් මේ එක් එක් පහරෙදි සිදුවන්නෙ මොකක්ද කියල හොයල බලමු.

චූෂණ පහර (Suction stroke)

මෙම පහරෙදි සිදුවෙන්නෙ පිස්ටනය ඉහල මුදුන් සීමාවෙ සිට පහල මුදුන් සීමාව දක්වා ගමන් කිරීම. මෙසේ පස්ටනය ඉහල සිට පහලට ගමන් කරන විට සිලින්ඩරයේ පරිමාව වැඩි වන අතර පීඩනය අඩු වෙන‍වා. මේ වෙලාවෙදි සැපයුම් වැල්වය (Inlet Valve) ඇරී පවතිනවා.

අපි කතා කරන්නෙ පෙට්රල් එන්ඡිමක් ගැනනම්, මෙහිදී මෙම අඩු පීඩන තත්වය පුරවන්න ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණයක් සිලින්ඩර කුටීරයට ඇදී එනවා.

අපි කතා කරන්නෙ ඩීසල් එන්ඡිමක් ගැනනම්, මෙහිදී මෙම අඩු පීඩන තත්වය පුරවන්න ඇදී එන්නෙ වාතය විතරයි.





සම්පීඩන පහර (Compression Stroke)

මෙම පහරෙදි සිදුවෙන්නෙ පිස්ටනය පහල මුදුන් සීමාවෙ සිට ඉහල මුදුන් සීමාව දක්වා ගමන් කිරීම. මෙසේ පස්ටනය පහල සිට ඉහලට ගමන් කරන විට සිලින්ඩරයේ වැල්ව දෙකම වැසී පවතින්නෙ. එම නිසා මෙම පහරේදී සිලින්ඩරය තුලට ඇදී ආ ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණය (පෙට්ට්‍රල් එන්ඡිමක) නැතිනම් වාතය (ඩීසල් එන්ඡිමක) සම්පීඩනයකට ලක් වෙනවා. එම නිසා මෙම පහරේදි පීඩනය වගේම උෂ්ණත්වයත් ඉහල යනවා.










බල පහර (Power Stroke)

ඇත්තටම මෙම පහරෙදි තමයි එන්ඡිමක බලය ඡනනය වෙන්නෙ. සම්පීඩන පහර අවසානයේදි දහන කුටීරය (මෙතන දහන කුටීරය කියල කථා කරන්නෙත් සිලින්ඩර කුටීරයමයි) තුල තියෙන්නෙ අධික පීඩනයකට ලක්වුණ ඉහල උෂ්ණත්වයක් සහිත ඉන්ධන වාත මිශ්‍රණයක් (ඩීසල් එන්ඡිමක නම් වාතය විතරයි). මෙලෙස පිස්ටනය සම්පීඩන පහර අවසානයේ ඉහල මුදුන් සීමාවට ලගා වුනහම ස්පාර්ක් ප්ලග් එකෙන් පුලිගුවක් නිකුත් කෙරෙනවා. ( ඇත්තටම පුලිගුව න්කුත්වන්නෙ පිස්ටනය ඉහල මුදුන් සීමාවට ලගාවීමට මොහොතකට පෙර. මෙයට හේතුව පසුව කතා කරමු) ඩීසල් එන්ඡිමක නම් ඉන්ඡක්ටර් නොසලය මගින් අධික පීඩනයට ලක්වූ වාතය මතට ඉන්ඡන වේගයෙන් විදිනවා. මෙහිදී අධික තාපයක් ඡනනය කරමින් ඉන්ධන දහනයට ලක්වෙනවා. මෙම නිසා මෙම දහනය වූ වායු මිශ්‍රණය ප්‍රසාරනයට ලක්වෙනවා. එහෙත් මේ අවස්ථාවේදීත් වැල්ව ‍දෙකම පවත්න්නෙ වැසුනු කක්වයේ. ප්‍රථිපලය තමයි, ඇතිවන අධික පීඩනය නිසා පිස්ටනය කනෙක්ටින් රොඩ් එකත් තල්ලුකරගෙන පහලට ගමන් කිරීම.

ඇත්තටම මෙම පහරෙදි තමයි ඉන්ධන වල තියෙන රසායන්ක ශක්තිය තාප ශක්තිය බවට පත්කරල ඒ තාප ශක්තිය නැවත යාන්ත්‍රික ශක්තිය බවට පත් වෙන්නෙ.


පිටාර පහර (Exhaust Stroke)

මෙම පහරෙදි සිදුවෙන්නෙ පිස්ටනය පහල මුදුන් සීමාවෙ සිට ඉහල මුදුන් සීමාව දක්වා ගමන් කිරීම. මෙසේ පස්ටනය පහල සිට ඉහලට ගමන් කරන විට සිලින්ඩරයේ පරිමාව අඩි වන අතර පීඩනය වැඩි වෙන‍වා. මේ වෙලාවෙදි පිටාර වැල්වය (Exhaust Valve) ඇරී පවතිනවා. මෙහිදී සිදුවන්නෙ දහනය වූ දහන අපද්‍රව්‍ය සිලින්ඩරයෙන් ඉවත්වීමයි.

විදුලි ආරක්ෂණ පද්ධති ක්‍රියාකරන්නේ කෙසේද?

බල ශක්ති විගනනය (Energy Audit)

ඇත්තටම බල ශක්ති විගනනයක් කියල කියන්නෙ මොකක්ද?
බල ශක්ති විගනනයක් කියල කියන්නෙ බල ශක්ති කලමනාකරණයේ ඉතා වැදගත් කොටසක්. මෙවැනි විගනනයකදී පහත සදහන් දෑ ගැන සොයා බැලෙනව.

1. බල ශක්තිය භාවිතා කරන්නේ කුමන කාරණා සදහාද?
2. එම අවශ්‍යතා ඉටුකරගැනීමට භාවිත කරන උපකරන මොනවාද?
3. එම අවශ්‍යතා ඉටුකරගැනීමට වෙනත් ක්‍රම තිබේද?
4. දැනට භාවිත කරන උපකරන භාවි. වන රටාව කුමක්ද?

මෙම කාරනා සොයා බැලීමෙන් අපට බල ශක්තිය ඉතිරිකරගත හැකි ආකාරයන් හදුනාගත හැකියි.

තාක්ෂනික දැනුම සිංහලෙන් හුවමාරැ කිරීම.

මෙ‍ම වෙබ් අඩව්ය ව්ශේෂයෙන්ම හදල තියෙන්නෙ මම දන්න දැනුම අනෙක් අයට සිංහලෙන් කියල දෙන්න. ව්ශේෂයෙන් තාක්ෂනික දැනුම සිංහලෙන් හුවමාරැ කරන එක ලේසි නෑග. හේතුව තමයි එම තාක්ෂනික යෙදුම් වලට සිංහල වචන හොයන එක අමාරැ වීම. ඒ කොහෙම වුනත් අදහස් හුවමාරැවට තමුන්ගෙ මවුබස තරම් උච්ත දෙයක් තවත් නැහැ. ව්ශේෂයෙන් දියුණු ඡාතීන් තම දැනුම හුවමාරැ කරගන්නෙ තම මව් බසින්. ඒ නිසාම ඔවුන් තම දැනුම ඉතා කාර්ය්‍යක්ෂම හා නිවැරදි ව්දිහට හුවමාරැ කරගන්නවා. නමුත් අපේ රටේ බොහෝ තාක්ෂණය හා බැදුනු උසස් අධ්‍යපන ආයතන තම ඉගැන්නුම් කටයුතු සිදුකරන්නෙ ඉංග්‍රීසි වලින්. ඒත් මේවට එන දුශ්කර පලාත්වල ව්තරක් නොවෙයි නගර වල කොල්ලො කෙල්ලන්ටත් ඉංග්‍රීසි හරියට බෑ. ඒ නිසා මෙම ආයතන වල කොච්චර උත්සාහ කලත් ඒවායෙ ඉන්න දේශකයො කැඩිච්ච ඉංග්‍රීසි වලින් කියන දේවල් අපේ කොල්ලො කෙල්ලන්ට හරියට ඉගෙන ගන්න බෑ. ඒ අය කරන්නෙ ව්ශ්ව ව්ද්‍යාලයෙ ඉන්නකම්ම ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න උත්සාහ කරන එක. ප්‍රථිඵලය තමයි බාගෙට තාක්ෂණික දැනුමත් බාගෙට ඉංග්‍රීසිත් ඉගෙනගත්ත පිරිසක් බිහිවීම. මේකට පිලියම් වශයෙන් සමහරැ කරන්නෙ පොඩිකාලෙ ඉදල ඉංග්‍රීසි උගන්නන එක. නමුත් අපි ඕන කෙනෙක්ගෙන් අහල බැලුවොත් ඒ අය වැඩියෙන්ම ඉ‍ෙගනනෙ තියෙන ව්ෂය මොකක්ද කියල, ඕන කෙනෙක් කියයි ඉංග්‍රීසි කියල. ඒත් බැරිත් ඒකම තමයි. බොහෝ දෙනා මේකට හේතුව වශයෙන් දකින්නෙ අපේ රටේ ඉංග්‍රීසි කතා කරන පරිසරයක්, එසේත් නැතිනම් ඉංග්‍රීසි සංස්කෘතියක් නැති වීම. ඒක හින්ද අම්මල තාත්තල අයියල අක්කල එකතුවෙලා කැඩිච්ච ඉංග්‍රීසි කතා කරකර සංස්කෘතියත් ව්නාශකරල හරියන්නෙ නෑ. එහෙම වුනොත් මේකත් හරියට කැකිල්ලේ රඡඡුරැවන්ගේ නඩු තීන්දුව වගේ වෙනව.

ඒ හින්ද මම ආරාධනය කරනවා සියලුම දෙනාට තමන් දන්න දේ හැකි පමණ අනෙක් අයට ප්‍රයෝඡන වන ආකාරයට සිංහලෙන් ලියා තබන්න කියල.

අලුත් විදුලි IEE නියාමනයන් මොනවාද?

වායු සමීකරනයක් වැඩකරන්නෙ කොහොමද?

අපි වායු සමනය ගැන කථාකරන්න කලින් මූලික සිද්ධාන්ත කීපයක් ගැන සරලව සලකා බලමු.

අපි අපේ අතට සර්ඡිකල් ස්පිරිට් ස්වල්පයක් දැමුවහොත් සිදුවන්නේ කුමක්ද? එය ඉතා ඉක්මනින් වාෂ්ප වී යනබවත්, අතට සිසිලසක් දැනෙන බව පෙනේ. එය එසේ සිදුවන්නේ ඇයි?

ඕනෑම ද්‍රවයක් වාෂ්ප බවට පත්වීමට එහි තාපාංකයට පත් වෙන්න ඕනෑ. ඕනෑම ද්‍රවයකට තාපය ලබා දුන්විට එහි උෂ්ණත්වය ඉහල නගිනවා. ඊට පස්සේ එහි උෂ්ණක්වය එහි තාපාංකය ඉක්මවනවිට එහි අවස්ථා විපර්ය්‍යසයක් සිදුවී ද්‍රවය වායු බවට පත්වෙනවා.

ඇත්තටම මෙතනදීත් සිදුවන්නේ, සර්ඡිකල් ස්පිරිට් අතට දැමුවාම සර්ඡිකල් ස්පිරිට් අතෙහි ඇති තාපය උරාගන්නවා. මෙසේ අතේ තාපය උරාගන්නා විටයි අතට සිසිලස දැනෙන්නේ. මෙසේ අතේ තාපය එය උරා ගෙන තාපාංකයට ලගා වූ විටදී එය අවස්ථා විපර්ය්‍යසයට ලක්වෙනවා. එනම් වාෂ්පීකරණයට ලක්වෙනවා.

මෙම සිද්ධාන්තයේ විලෝමයත් ඒ වගේමයි. එනම් අපි වායු තත්වයේ පවතින දේක තාපය ඉවත්කලොත් එය එහි තාපාංකයෙන් පහලට පැමිණියවිට එය ද්‍රව බවට පත් වෙනවා.

දැන් අපි තවත් මූලධර්මයක් ගැන සොයා බලමු.

ඔබ පහත පැනයට අ.පො.ස (සා/පෙ) විද්‍ර්‍යාව ප්‍රශ්න පත්‍ර වලදී විද්‍යාත්මක හේතු පැහැදූ හැටි මතකද?

“ඡලය බදුනක් කොළඹදී රත් කරන‍වාට වඩා පහසුවෙන් නුවරඑළියේදී රත් කර ගතහැකියි.”

ඇත්තටම නුවරඑළියේ පීඩනය කොළඹ වායු පීඩනයට ‍වඩා අඩුයි. පීඩනය අඩු විට ද්‍රවයක තාපාංකය පහලයි. එමනිසා කොළඹදී ඡලය වාෂ්ප වීම‍ට 100 ට රත් කළයුතු වුවත් නුවරඑළියේදී ඊට අඩු උෂ්ණත්වයකදී ඡලය වාෂ්ප වීම සිදු‍වනවා.

දැන් මේ කරැණුත් හිතේ තියාගෙන, වායු සමන යන්ත්‍රයක් ක්‍රියා කරන්නෙ කොහොමද කියල බලමු.

වායු සමන යන්ත්‍රයක් මූලික කොටස් හතරකින් යුක්තයි. එනම්,

1. කන්ඩෙන්සරය හෙවත් ඝනීභවකය
2. එවැපරේටරය හෙවත් වාශ්පීකාරකය
3. කම්ප්‍රෙෂරය හෙවත් සම්පීඩකය
4. එක්ස්පෑන්ෂන් වැල්වය හෙවත් ප්‍රසාරණ වැල්වය

මෙම කොටස් පහත පරිදි සම්බන්ධකර ශීතකාරක පරිපථය සකසා ඇත.

දැන් අපි මෙ‍ම ශීතකාරක පරිපථය ක්‍රියා කරන්නේ කොහොමද කියල බලමු.

මෙම ශීතකාරක පරිපථය තුල තියෙන්නේ ශීතකාරක. ශීතකාරකයක් කියන්නේ විශේෂ ගතිගුණ තියෙන ද්‍රවයක්. මෙම පරිපථයේදී වාශ්පීකාරකයට පසු සම්පීඩකයට ඇතුලු වන්නේ වායු තත්වයේ පවතින ශීතක්රකයි. මෙම ශීතකාරකය සම්පීඩකය මගින් සම්පීඩනයට ලක් කෙරෙනවා. එවිට එහි පීඩනය හා උෂ්ණත්වය ඉහල යනවා. මෙම අධි පීඩන හා අධි උෂ්ණත්ව ‍වායුව ඝනීභවකයට ඇතුලු වෙනවා. අපි මුලදීම ඉගෙනගත්තා පීඩනය ඉහල යද්දී එහි තාපාංකයද ඉහල යන බව. ඇත්තටම මෙම අධි පීඩන තත්වයේදී සෙල්සියස් අංශක 50 දී පමණ මෙම මෙම අධි පීඩන වායුව ද්‍රව බවට පත්කරන්න පුලුවන්. මේ සදහා මෙම අධි පීඩන හා අධි උෂ්ණත්ව ‍වායුව ඝනීභවකය තුලදී වේගවත් වායු ධාරාවක් යොදා ගෙන සිසිලනයට ලක්කෙරෙනවා. මෙහිදී ශීතකාරකයේ ඇති තාපය ඉවත්වී එය ද්‍රව තත්වයට පත්කවනවා.